-
- kontrastowa
-
- A-
- A
- A+
W 1969 roku Rada Muzyczna UNESCO jednomyślnie przyjęła ustawę, która każdemu człowiekowi daję prawo do ciszy w miejscach prywatnych i publicznych, a naruszanie tego prawa uznano za pogwałcenie wolności osobistej. Działania Rady Muzycznej były reakcją na hipertrofię dźwięków, szczególnie mocno doświadczaną w miastach. Zmniejszające się obszary ciszy i spokoju (tzw. galenosfery) od nadmiaru szkodliwych dźwięków (hałasu) stały się poważnym problemem medycznym, społecznym i politycznym.
Fenomen ciszy można jednak rozważań w szerszych kontekstach, które wykraczają poza zabiegi edukacyjne, medyczne, urbanistyczne czy związane z działaniami społecznymi (obywatelskimi). Cisza posiada bogate znaczenia: teologiczne, filozoficzne, rytualne, etnograficzne i in. Coraz częściej cisza staje się tematem i materią dla działań artystycznych podejmowanych przez kompozytorów, rzeźbiarzy, performerów i innych twórców.
Pole semantyczne ciszy wykracza dalece poza definicję akustyczną. O polisemantyczności fenomenu ciszy, o jej antropologicznym wymiarze świadczą choćby ustabilizowane w polszczyźnie związki wyrazowe: „cisza jak makiem zasiał”, „cisza absolutna”, „śmiertelna cisza”, „złowieszcze milczenie”, „milczeć jak grób”, „głuche kąty”, „cisza przed burzą” itd.
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ oraz Dom Utopii zapraszają w 2023 roku na seminarium, w trakcie którego chcemy wsłuchać się w ciszę rozumianą nie tylko jako zjawisko akustyczne czy muzyczne, ale jako poznawczą metaforę i opalizujący w znaczenia symbol. Do rozmowy o ciszy zaprosiliśmy przedstawicieli różnych perspektyw (artystów, kulturoznawców, antropologów, filozofów, akustyków) przyjmując, że takie panoramiczne słuchanie umożliwi pogłębioną refleksję o znaczeniach i roli ciszy.
Od stycznia do czerwca 2023 zapraszamy na comiesięczne otwarte spotkania połączone z dyskusjami. Pełny program cyklu dostępny jest TUTAJ.
1 czerwca, godz. 18:00
„Cisza tego, czego nie chcemy usłyszeć” / “The silence of what we do not want to hear” – wykład performatywny / performative lecture
prowadzenie / given by : Salome Voegelin
Słucham
Ty słuchasz mnie, słuchającej
Eeeeee tik tak, hik hik, blaaaaaa blaaa blaaa
Dążymy ku słyszalnemu
Szzzzzzzzzzuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu
Skupiamy się na tym, co słyszalne, wyraźne, zrozumiałe
semantyczne, muzyczne, znaczące
Ale nie zauważamy niesłyszalnego
Nie dlatego, że nie brzmi, ale dlatego, że nie umiemy go usłyszeć.
Umyka naszym uszom
Ziuuuu
Cisza to monstrualna bezkształtność. Rozlewa się i pochłania. Nie ma tu “siebie” i “mnie”, jest tylko ich proces: wieloznaczny, fragmentaryczny i niepewnie sprzężony ze wszystkim innym.
Prezentacja rozpoczyna się od kontemplacji ciszy jako dźwięku nieusłyszanego, jako tego, którego z powodów fizjologicznych, politycznych, ideologicznych i estetycznych nie możemy lub nie chcemy usłyszeć.
Ten rodzaj niesłyszenia nazywany jest “głuchotą strategiczną” czyli wolą niesłyszenia rzeczywistości ekologicznych, politycznych, społecznych, subiektywnych i innych. Prezentacja zwraca uwagę na to, co politolog Nikita Dhawan nazywa uprzywilejowaną rolą słyszenia: “Hegemoniczne normy postrzegania określają, co może być czytane, słyszane i pojmowane w sposób klarowny i zrozumiały”, a więc – co się liczy a co pozostaje przemilczane lub przekłamane. Słuchanie wyłącznie rozpoznawalnych języków i podmiotów zagłusza wszystko to, co wybrzmiewa w innych rejestrach. Aby przeciwstawić się takim redukcjom, potrzebne jest słuchanie bardziej “subtelne”, takie które wsłuchuje się w to, co niejęzykowe i nierozpoznawalne. Wówczas to, co uciszone zaczyna przemawiać własnym głosem: przełamując uprzywilejowany status języka, jego racjonalny, referencyjny sens, a także normatywujące oczekiwania.
W poszukiwaniu takiej odpowiedzi i odpowiedzi-alności zaproponuję ukonstytuowanie transwersalnych studiów nad dźwiękiem, rozumianych jako praktykowanie teorii generującej wiedzę i wrażliwość na świat oraz na ludzkie i nie-ludzkie istoty i rzeczy w ich pluralizmie ze światem, a także jako rozmytej i odpowiedzi-alnej socjogeografii, która ma na celu rzetelne poznanie tego, czego wcześniej nie umieliśmy lub nie chcieliśmy usłyszeć.
Salomé Voegelin jest pisarką, badaczką i praktyczką, która pracuje w oparciu o relacyjną logikę dźwięku, aby skupić się na tym, co pomiędzy i na granicy, tam gdzie różne dyscypliny spotykają się w refleksji nad współczesnymi kryzysami związanymi z klimatem i zdrowiem publicznym, i tam gdzie feministyczne, dekolonialne i postantropocentryczne postulaty mogą stworzyć wiele odmiennych możliwości dla wiedzy. Jest zaangażowana w transwersalny i transdyscyplinarny potencjał dźwięku – czyli słuchanie ponad dyscyplinami i procesami w celu rozwinięcia hybrydyzacji badań, tak by umiejętności i metodologie sztuki i humanistyki mogły generować współczesną odpowiedź na klimatyczne, zdrowotne i społeczne sytuacje kryzysowe.
Jest autorką Listening to Noise and Silence (2010), Sonic Possible Worlds (2014/21) oraz The Political Possibility of Sound (2018). Książki te – a także jej liczne artykuły i referaty, oraz praca stosowana i eksperymenty – rozwijają krytyczne rozumienie sztuki i środowiska jako estetycznych, ekologicznych i społecznych, a także ekonomicznych i politycznych środowisk, których relacyjna rzeczywistość i artystyczna fikcja stają się dostępne dzięki “sonicznemu myśleniu”, rozumianemu nie jako esencjalistyczny czy antywizualny tryb zaangażowania, ale jako tryb wielozmysłowy i zdolny do reakcji, sprawiający, że “widzimy” więcej i doceniamy także to, czego możemy nie widzieć. Jej nowa książka Uncurating Sound: Knowledge with Voice and Hands, ukaże się w Bloomsbury na początku 2023 roku. Ujmuje ona kuratorstwo poprzez podwójne zaprzeczenie: jako “nie-niekuratorstwo”, uwalniając wiedzę od oczekiwanych odniesień i kanonicznych ram, a także ponownie dyskutując sztukę jako polityczną nie w jej przesłaniu czy celu, ale w sposobie, w jaki konfrontuje się z instytucją.
I am listening
You are listening to me listening
Eeeeee tick tock, hic hoc, blaaaaaa blaaa blaaa
We are straining towards the audible
Shhhhhhhhhhhhiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaeiouuuuuuuuuuu
It comes in to focus, clear, comprehensible
semantic, musical, significant
But we do not notice the inaudible
Which is not because it does not sound but because we do not know how to hear it.
It escapes our ears
whooooo
Silence has a monstrous formlessness. It leaks out and takes in. The ‘itself’ and the ‘myself’ are not here, only their process, and that is ambiguous, incomplete and unreliably conjoined with everything else.
This presentation starts with a contemplation of silence as unheard sound, as that which for physiological, political, ideological and aesthetic reasons we cannot or do not want to hear.
This desire not to hear is discussed as a ‘strategic deafness’, as the will not to hear ecological, political, social, subjective and other realities. It brings into focus what political scientist Nikita Dhawan calls the privileged role of hearing: “Hegemonic norms of recognition determine what can be read, heard and understood as intelligible and legible” and thus what can make itself count and what by contrast remains silenced and or spoken for. Listening out for a recognizable language and bodies only, silences what speaks in another register. To resists such reductions a more ‘subtle audition’ is required that listens out for the non-linguistic and the non-recognisable to hear the silenced speak in her own voice: breaking the privileged status of language, its rational, referential sense as well as normative expectations.
In search of such a response and a response-ability, I will propose the constitution of a transversal sound studies, as the practice of a theory that generates the knowledge and sensibility of the world and of human and more than human beings and things in their plurality with the world, as a fuzzy and response-able socio-geography that aims to know accountably from that which we do not previously know how to, or do not want to hear.
Salomé Voegelin is a writer, researcher, and practitioner, who works from the relational logic of sound to focus on the in-between and the liminal, where different disciplines meet in the contemporary crises of climate and public health, and where feminist, decolonial, and postanthropocentric demands can engender different and plural knowledge possibilities. She is engaged in the transversal and transdisciplinary potential of the sonic – to listen across disciplines and processes in order to develop a hybridisation of research where arts and humanities skills and methodologies can generate a contemporary response to climate, health and social emergencies.
She is the author of Listening to Noise and Silence (2010), Sonic Possible Worlds (2014/21), and The Political Possibility of Sound (2018). These books, as well as her numerous articles and papers, applied working and experimentation, develop a critical understanding of art and the environment as aesthetic, ecological and social, as well as economic and political milieus, whose relational reality and artistic fiction is made accessible through a “sonic thinking”, understood not as essentialist or an anti-visual mode of engagement, but as multi-sensory and response-able, making us “see” more, and appreciative also of what we might not see. Her new book Uncurating Sound: Knowledge with Voice and Hands, appears with Bloomsbury in early 2023. It moves curation through the double negative of not not to ‘uncuration’: untethering knowledge from the expectations of reference and a canonical frame, and reconsidering art as political not in its message or aim, but by the way it confronts the institution.
@soundwords_sv
Formularz rejestracyjny, harmonogram, tytuły i streszczenie seminariów, lista zaproszonych gości znajdują się na stronie: https://fonoteka.etnologia.uj.edu.pl/seminarium). Szczegóły dostępne są także mailowo, pod adresem rezerwacja@domutopii.pl
Nagrania dotychczas przeprowadzonych spotkań znajdują się tutaj: https://vimeo.com/user183228973
