„Cisza jako warunek terapii i źródło nerwowości”, w ramach otwartego seminarium „Cisza. Znaczenia i konteksty” – wydarzenie online

W 1969 roku Rada Muzyczna UNESCO jednomyślnie przyjęła ustawę, która każdemu człowiekowi daję prawo do ciszy w miejscach prywatnych i publicznych, a naruszanie tego prawa uznano za pogwałcenie wolności osobistej. Działania Rady Muzycznej były reakcją na hipertrofię dźwięków, szczególnie mocno doświadczaną w miastach. Zmniejszające się obszary ciszy i spokoju (tzw. galenosfery) od nadmiaru szkodliwych dźwięków (hałasu) stały się poważnym problemem medycznym, społecznym i politycznym.

Fenomen ciszy można jednak rozważań w szerszych kontekstach, które wykraczają poza zabiegi edukacyjne, medyczne, urbanistyczne czy związane z działaniami społecznymi (obywatelskimi). Cisza posiada bogate znaczenia: teologiczne, filozoficzne, rytualne, etnograficzne i in. Coraz częściej cisza staje się tematem i materią dla działań artystycznych podejmowanych przez kompozytorów, rzeźbiarzy, performerów i innych twórców.

Pole semantyczne ciszy wykracza dalece poza definicję akustyczną. O polisemantyczności fenomenu ciszy, o jej antropologicznym wymiarze świadczą choćby ustabilizowane w polszczyźnie związki wyrazowe: „cisza jak makiem zasiał”, „cisza absolutna”, „śmiertelna cisza”, „złowieszcze milczenie”, „milczeć jak grób”, „głuche kąty”, „cisza przed burzą” itd.

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ oraz Dom Utopii zapraszają w 2023 roku na seminarium, w trakcie którego chcemy wsłuchać się w ciszę rozumianą nie tylko jako zjawisko akustyczne czy muzyczne, ale jako poznawczą metaforę i opalizujący w znaczenia symbol. Do rozmowy o ciszy zaprosiliśmy przedstawicieli różnych perspektyw (artystów, kulturoznawców, antropologów, filozofów, akustyków) przyjmując, że takie panoramiczne słuchanie umożliwi pogłębioną refleksję o znaczeniach i roli ciszy.

Od stycznia do czerwca 2023 zapraszamy na comiesięczne otwarte spotkania połączone z dyskusjami. Pełny program cyklu dostępny jest TUTAJ.

Spotkanie z Martą Michalską w dniu 14 marca o godz 18:00 odbędzie się online. Zapraszamy do skorzystania z linku do transmisji na żywo: https://tiny.pl/w42kf.

14 marca,, godz. 18:00

„Cisza jako warunek terapii i źródło nerwowości. Psychomedyczne rozumienie ciszy przełomu XIX i XX wieku”

prowadzenie: Marta Michalska

W wystąpieniu ukaże kontrastowe rozumienia ciszy, jako z jednej strony niezbędnego warunku dobrostanu psychicznego a z drugiej – jako niepokojącego zjawiska, które ten dobrostan zaburza. Przedstawi wczesny dyskurs higienistyczny o dźwiękach i ciszy, zaprezentuje obiegowe, prasowe sposoby myślenia o ciszy i nerwowości oraz zasygnalizuje wątki XIX-wiecznej neurastenii z perspektywy studiów nad dźwiękiem. Zastanowimy się nad codziennymi strategiami radzenia sobie z ciszą i dźwiękiem jako źródłami zaburzeń psychicznych w mieście przełomu XIX i XX wieku.

Marta Michalska jest badaczką dźwięków w przeszłości. Napisała doktorat pt. „Dźwięku, ludzie i nasłuchiwanie Warszawy na przełomie XIX i XX wieku. Wybrane elementy fonosfery miasta”, w którym analizuje, w jaki sposób dźwięki wykorzystywane były, aby kształtować, definiować, podważać i zmieniać ramy codziennego życia w mieście. Interesuje się także praktyką badania przez sztukę, pracuje jako redaktorka i nauczycielka.

Formularz rejestracyjny, harmonogram, tytuły i streszczenie seminariów, lista zaproszonych gości znajdują się na stronie: https://fonoteka.etnologia.uj.edu.pl/seminarium). Szczegóły dostępne są także mailowo, pod adresem rezerwacja@domutopii.pl

Nagrania dotychczas przeprowadzonych spotkań znajdują się tutaj: https://vimeo.com/user183228973