fot. Archiwum rodzinne Lucyny Olejniczak
Zapraszamy nowohucian do udziału w kolejnej odsłonie projektu Archeologia Codzienności. Tym razem chcielibyśmy poznać historie przedmiotów, które przechowujecie w swoich domowych archiwach. Przyjdźcie do Cepelixu 8, 15 i 22 października i przynieście ze sobą rzeczy, w których ukryte są ważne historie i Wasze osobiste wspomnienia.
Od czasów „Gorączki archiwów” Jacques’a Derridy aż po „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” Marcina Wichy dyskurs dotyczący pracy z pamięcią społeczną ulega sukcesywnym zmianom. Wiemy już, że nie ma jedynej słusznej i obiektywnej wersji historii. Ta „prawdziwa” pisana jest wyłącznie przez pryzmat jednostkowej pamięci, istnieje tyle wersji historii, ile osób pamięta dane wydarzenia i sytuacje.
W tej niekończącej się dyskusji domowe archiwa wizualne i dźwiękowe oraz przedmioty codziennego użytku są bardzo często pomijane lub lekceważone jako istotne świadectwa i nośniki pamięci, ulegając powolnemu zapomnieniu i zniszczeniu.
Pamięć Nowej Huty opierała się dotąd o kilka obowiązkowych, nienaruszalnych legend. Tymczasem, wraz z zachodzącą w niej zmianą pokoleniową nieodwracalnej utracie ulegają m.in. domowe archiwa a wraz z nimi – faktyczna, bo pisana z perspektywy jednostki – pamięć dzielnicy zarejestrowana na fotografiach, taśmach 8mm, 16mm, VHS, nagraniach audio (szpule oraz kasety) a także poprzez przedmioty codziennego użytku, stanowiące swego rodzaju nośniki, „zdolne do przechowywania” prywatnych historii ich właścicieli. Archeologia Codzienności jest okazją do ich zabezpieczania oraz udostępniania ukrytych za nimi indywidualnych wspomnień i opowieści.
Projekt rozwija zainicjowaną w 2021 roku serię pt. „Moje oczy widziały”, dla której inspirację stanowiły prywatne fotografie nowohucian. Tym razem punkt wyjścia stanowią przedmioty pochodzące z domowych „archiwów”. Nie podpowiemy Wam czy chodzi o termos, który był z Wami na wszystkich wycieczkach, koc, na którym odbywały się rodzinne pikniki, historyczna gazeta wyjęta z butów schowanych w szafie nieżyjącej już babci, czy własnoręcznie wykonana tekturowa rakieta, w której Wasze dzieci „poleciały” na Księżyc. Puśćcie wodze fantazji a może po prostu zastanówcie się, które przedmioty – choć pozornie banalne – mają dla Was szczególne znaczenie. Przynieście je do Domu Utopii lub zaproście nas do siebie i opowiedzcie nam związane z nimi historie. Wspólnie postarajmy się je ocalić!
Czekamy na Was w Domu Utopii do 30 października, w każdy czwartek, w godz. 15.00-18.00 lub po wcześniejszym umówieniu pod adresem mailowym biuro@domutopii.pl lub telefonem 538 500 847.
Waszych opowieści wysłuchają:
Łukasz Trzciński – artysta wizualny, jego praktyka artystyczna w dużej mierze dedykowana jest pracy z pamięcią społeczną i indywidualną. Autor m.in. projektu kuratorskiego „802 procent normy” czy realizacji artystycznych: „Gabinet dobrej historii”, serii „ZEUS” czy „Szkice z estetyki” opartej na prywatnych fotografiach filozofa Romana Ingardena.
Małgorzata Szymczyk-Karnasiewicz – aktywistka, społeczniczka, fascynatka wizualnych archiwaliów. W centrum jej zainteresowania lokuje się pamięć miejsca, na którą składają się zarówno przedmioty znajdujące się w tej przestrzeni, takie jak fotografie, meble i książki, szczególnie noszące ślad poprzedniego właściciela. Przetwarza znalezione materiały pod kątem odczytywania emocji, analizując czy na przestrzeni pokoleń zmienia się ich odczytywanie. Chce docierać do głębszych niż wizualne warstw zdjęć, sprawdzać co zatrzymały i przechowują oprócz obrazu.
Dominik Stanisławski – artysta interdyscyplinarny, filozof, związany z krakowską Akademią Sztuk Pięknych. W swojej praktyce artystycznej zajmuje się działaniami z pogranicza analogowych i cyfrowych mediów rejestrujących i przetwarzających obraz. Realizował doktorat „Koncepcja obrazowania jako paradoks zderzenia dwóch stanów – ruchu i unieruchomienia”, który rozwija w dalszej praktyce artystycznej.
Docelowo Archeologia Codzienności przyjmie formę cyfrowego archiwum, zbierającego wspomnienia mieszkańców Nowej Huty oraz historyczne doświadczenie dzielnicy widziane z perspektywy indywidualnej.
Odsłonę dedykowanej witryny internetowej poprzedzą pokazy w przestrzeni publicznej, które odbędą się 8, 15 i 22 października o godz. 18.00 w sklepie Cepelix (dawniej Cepelia) mieszczącym się w Centrum B1 w Nowej Hucie (na rogu Alei Róż i Placu Centralnego).
Pierwsza odsłona, która odbędzie się 8 października, będzie poświęcona fotografiom pochodzącym z rodzinnych albumów Jolanty Adamowicz, Zdzisławy i Jana Grabskich, Edwarda Nowaka, Lucyny Olejniczak, Marii Osmendy, Anny Panek, Tadeusza Smotera, Małgorzaty Piątkiewicz-Szczechli i Jacka Wentlanda. Wydarzenie przybierze formę audiowizualnej instalacji, której autorką jest Małgorzata Szydłowska, scenografka i dyrektorka artystyczna Domu Utopii. W przestrzeni wystawy pojawią się również artefakty związane z osobistymi wspomnieniami nowohucian i takie, które nadal czekają na swoje historie.
Punktem wyjścia do audiowizualnej opowieści, która odbędzie się 15 października staną się fotografie wykonane przez Wiktora Pentala i Henryka Makarewicza, którzy dokumentowali początki Nowej Huty. Fotografie pochodzą z kolekcji Fundacji Imago Mundi oraz projektu „Miasto idealne” opracowanego przez fundację we współpracy z Muzeum Fotografii w Krakowie i pojawiły się podczas tegorocznego Bulwar[t]u w przestrzeni ogrodu Teatru Łaźnia Nowa w formie wystawy pt. „Lekcje niewinności”, której kuratorkami były Małgorzata Szydłowska i Małgorzata Wach.
Motywem przewodnim trzeciej odsłony, która odbędzie się 22 października, będzie historia Zygmunta Piątkiewicza, prokuratora, który brał udział w głośnych procesach w powojennej Polsce, oskarżając m.in. Władysława Mazurkiewicza i Karola Kota, seryjnych morderców, którzy wywoływali w Krakowie psychozę strachu w latach 50-tych i 60-tych. Zajrzymy do prywatnego archiwum jego córki, odręcznych notatek i akt, przyjrzymy się namalowanym przez niego obrazom i pokażemy – po raz pierwszy – rodzinne fotografie z lat 20-stych i 30-stych, które przeleżały kilkadziesiąt lat w pudełku ukrytym w piwnicy.
W przestrzeni wystawy pojawią się również artefakty związane z indywidualnymi historiami nowohucian. Część z nich, nadal czeka na swoją opowieść. Obserwujcie profil Domu Utopii na Facebooku i komentujcie nasze „znaleziska”. Zachęcamy również do dzielenia się opowieściami o swoich bliskich, a także ich fotografiami, nagraniami audio i video oraz przedmiotami, które przechowujecie w rodzinnych „archiwach”. Nie tworzymy kolekcji dizajnu, interesują nas opowieści o rzeczach, z którymi wiążą Was lub Waszych bliskich ważne wspomnienia.
Prosimy o wcześniejszą rezerwację miejsc na pokazy pod adresem mailowym rezerwacja@domutopii.pl lub tel. 538 500 847.
Miejsce multimedialnych pokazów/wernisaży:
“Cepelix” (dawna Cepelia), osiedle Centrum B1, Nowa Huta
Daty: 8, 15 i 22 października, godz. 18.00
Koncepcja kuratorska i aranżacja wizualna: Małgorzata Szydłowska
Warstwa dźwiękowa: Rafał Mazur
Animacja: Przemysław Fik
Wywiady z mieszkańcami: Małgorzata Wach
Produkcja: Dom Utopii / Teatr Łaźnia Nowa
Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura – Interwencje 2022